Pacjenci w zaawansowanym stadium nowotworów złośliwych mogą mieć szereg objawów, których związek z działaniami niepożądanymi jest trudny do ustalenia ze względu na różnorodność objawów związanych z chorobą podstawową, jej postępem i jednoczesnym przyjmowaniem licznych produktów leczniczych. W badaniach klinicznych z przewlekłą białaczką szpikową (CML) przerwanie leczenia ze względu na wystąpienie działań niepożądanych leku odnotowano u 2,4% pacjentów z nowo rozpoznaną chorobą, u 4% pacjentów w późnym okresie fazy przewlekłej, u których terapia interferonem okazała się nieskuteczna, u 4% pacjentów w fazie akceleracji choroby po niepowodzeniu terapii interferonem oraz u 5% pacjentów z przełomem blastycznym po niepowodzeniu terapii interferonem. W badaniach klinicznych dotyczących GIST leczenie przerwano u 4% pacjentów z powodu wystąpienia działań niepożądanych związanych z lekiem. Poza 2 wyjątkami działania niepożądane były podobne we wszystkich wskazaniach. U pacjentów z CML obserwowano więcej przypadków mielosupresji, niż u pacjentów z GIST, co jest prawdopodobnie związane z chorobą podstawową. W badaniu z udziałem pacjentów z nieoperacyjnymi i/lub z przerzutami GIST u 7 pacjentów (5%) wystąpiły objawy niepożądane w stopniu 3 lub 4 wg CTC w postaci krwawienia z przewodu pokarmowego (3 pacjentów), krwawienia wewnątrz guza (3 pacjentów) lub obydwu rodzajów krwawień (1 pacjent). Umiejscowienie guza w przewodzie pokarmowym może być przyczyną krwawienia z przewodu pokarmowego. Krwawienia z przewodu pokarmowego i krwawienia wewnątrz guza mogą być ciężkie i czasami mogą zakończyć się zgonem. Do najczęściej zgłaszanych (ł10%) działań niepożądanych związanych ze stosowaniem imatynibu w obu wskazaniach należały: nudności o niewielkim nasileniu, wymioty, biegunka, bóle brzucha, zmęczenie, bóle mięśni, kurcze mięśni i wysypka. We wszystkich badaniach często obserwowano powierzchowne obrzęki zlokalizowane głównie wokół oczu i obrzęki kończyn dolnych. Jednakże rzadko były one ciężkie i ustępowały po podaniu diuretyków, innych środków wspomagających, lub po zmniejszeniu dawki imatynibu. Po podaniu imatynibu w skojarzeniu z chemioterapią w dużych dawkach u pacjentów z Ph+ ALL obserwowano przemijające działanie uszkadzające wątrobę w postaci podwyższonej aktywności aminotransferaz i hiperbilirubinemii. Różnorodne działania niepożądane, takie jak: wysięk opłucnowy, wodobrzusze, obrzęk płuc i gwałtowne zwiększenie mc. z obecnością lub bez obecności obrzęków powierzchniowych można ogólnie opisać jako „zatrzymanie płynów”. Działania te najczęściej ustępują po tymczasowym odstawieniu imatynibu oraz podaniu diuretyków i innych środków pomocniczych. Jednak niektóre z wyżej wymienionych działań niepożądanych mogą być poważne, lub stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia - opisano kilka przypadków zgonów pacjentów w przełomie blastycznym, spowodowanych wysiękiem opłucnowym, zastoinową niewydolnością serca i niewydolnością nerek. W badaniach klinicznych u dzieci nie stwierdzono szczególnych działań niepożądanych. Działania niepożądane występujące w badaniach klinicznych. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze: (niezbyt często) zakażenia wirusem Herpes zoster, Herpes simplex, zapalenie nosogardła, zapalenie płuc (zgłaszano najczęściej u pacjentów z CML po transformacji oraz u pacjentów z GIST), zapalenie zatok, zapalenie tkanki łącznej, zapalenia górnych dróg oddechowych, grypa, zapalenia układu moczowego, zapalenie żołądka i jelit, posocznica; (rzadko) zakażenia grzybicze. Nowotwory łagodne, złośliwe i nieokreślone (w tym torbiele i polipy): (rzadko) zespół rozpadu guza. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (bardzo często) neutropenia, trombocytopenia, niedokrwistość: (często) pancytopenia, neutropenia z gorączką; (niezbyt często) trombocytoza, limfopenia, zahamowanie czynności szpiku kostnego, eozynofilia, powiększenie węzłów chłonnych; (rzadko) niedokrwistość hemolityczna. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (często) jadłowstręt; (niezbyt często) hipokaliemia, zwiększony apetyt, hipofosfatemia, zmniejszony apetyt, odwodnienie, dna, hiperurikemia, hiperkalcemia, hiperglikemia, hiponatremia; (rzadko) hiperkaliemia, hipomagnezemia. Zaburzenia psychiczne: (często) bezsenność; (niezbyt często) depresja, osłabienie popędu płciowego, lęk; (rzadko) stan splątania. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo często) ból głowy (występował najczęściej u pacjentów z GIST); (często) zawroty głowy, parestezje, zaburzenia smaku, niedoczulica; (niezbyt często) migrena, senność, omdlenia, neuropatia obwodowa, zaburzenia pamięci, rwa kulszowa, zespół niespokojnych nóg, drżenie, krwotok mózgowy; (rzadko) zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego, drgawki, zapalenie nerwu wzrokowego. Zaburzenia oka: (często) obrzęk powiek, nasilone łzawienie, krwotok spojówkowy, zapalenie spojówek, suchość oka, nieostre widzenie; (niezbyt często) podrażnienie oka, ból oka, obrzęk oczodołu, krwotok twardówkowy, krwotok z siatkówki, zapalenie powiek, obrzęk plamki; (rzadko) zaćma, jaskra, tarcza zastoinowa. Zaburzenia ucha i błędnika: (niezbyt często) zawroty głowy, szum uszny, utrata słuchu. Zaburzenia serca: (niezbyt często) kołatania, częstoskurcz, zastoinowa niewydolność serca (w analizie pacjento-lat, zdarzenia niepożądane ze strony serca, w tym zastoinowa niewydolność serca były częściej obserwowane u pacjentów z CML po transformacji niż u pacjentów z CML w fazie przewlekłej), obrzęk płuc; (rzadko) niemiarowość, migotanie przedsionków, zatrzymanie akcji serca, zawał mięśnia sercowego, dławica piersiowa, wysięk osierdziowy. Zaburzenia naczyniowe: (często) zaczerwienie twarzy, krwotok zaczerwienienia twarzy występowały najczęściej u pacjentów z GIST, a krwawienie [krwiak, krwotok] było najczęściej obserwowane u pacjentów z GIST oraz u pacjentów z CML po transformacji [CML-AP i CML-BC]; (niezbyt często) nadciśnienie, krwiak, zimne palce nóg i rąk, niedociśnienie, zespół Raynauda. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (często) duszności, krwawienie z nosa, kaszel; (niezbyt często) wysięk opłucnowy (zgłaszano częściej u pacjentów z GIST oraz u pacjentów z CML po transformacji [CML-AP i CML-BC] niż u pacjentów z CML w fazie przewlekłej), ból gardła i krtani, zapalenie gardła; (rzadko) ból związany z zapaleniem opłucnej, zwłóknienie płuc, nadciśnienie płucne, krwotok płucny. Zaburzenia żołądka i jelit: (bardzo często) nudności, biegunka, wymioty, niestrawność, ból brzucha (ból brzucha i krwotok z przewodu pokarmowego były najczęściej obserwowane u pacjentów z GIST); (często) wzdęcia brzucha z oddawaniem wiatrów, refluks żołądkowo-przełykowy, zaparcie, suchość jamy ustnej, zapalenie żołądka; (niezbyt często) zapalenie jamy ustnej, owrzodzenie jamy ustnej, krwotok z przewodu pokarmowego, odbijanie się, smołowate stolce, zapalenie przełyku, wodobrzusze, wrzód żołądka, krwawe wymioty, zapalenie warg, utrudnione przełykanie, zapalenie trzustki; (rzadko) zapalenie okrężnicy, niedrożność jelita, stan zapalny jelita grubego. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (często) zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych: (niezbyt często) hiperbilirubinemia, zapalenie wątroby, żółtaczka; (rzadko) niewydolność wątroby (zgłoszono kilka przypadków niewydolności wątroby i martwicy wątroby zakończonych zgonem), martwica wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (bardzo często) obrzęk okołooczodołowy, zapalenie skóry/wypryski/wysypka; (często) świąd, obrzęk twarzy, sucha skóra, rumień, łysienie, poty nocne, reakcja nadwrażliwości na światło; (niezbyt często) wysypka krostkowa, siniaki, nasilone pocenie, pokrzywka, wylew krwawy podskórny, wzmożona tendencja do występowania siniaków, skąpe owłosienie, odbarwienie skóry, złuszczające zapalenie skóry, łamliwość paznokci, zapalenie mieszków włosowych, wybroczyny, łuszczyca, plamica, nadmierna pigmentacja skóry, wysypki pęcherzowe; (rzadko) ostra dermatoza z gorączką i neutrofilią (zespół Sweeta), przebarwienia paznokci, obrzęk naczynioruchowy, wysypka pęcherzykowa, rumień wielopostaciowy, leukoklastyczne zapalenie naczyń, zespół Stevens-Johnsona, ostra uogólniona osutka krostkowa (ang. AGEP). Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (bardzo często) kurcze mięśni, bóle mięśniowo-szkieletowe w tym bóle mięśni, bóle stawów i bóle kości (bóle mięśniowo-szkieletowe i związane z nimi działania); (często) obrzęk stawów; (niezbyt często) sztywność stawów i mięśni; (rzadko) osłabienie mięśni, zapalenie stawów, rabdomioliza/miopatia. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: (niezbyt często) ból nerki, krwiomocz, ostra niewydolność nerek, częste oddawanie moczu. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (niezbyt często) ginekomastia, zaburzenia erekcji, nadmierne krwawienie miesięczne, nieregularne miesiączki, zaburzenia seksualne, ból brodawek sutkowych, powiększenie piersi, obrzęk moszny; (rzadko) krwotoczne ciałko żółte/krwotoczna torbiel jajnika. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (bardzo często) zatrzymanie płynów i obrzęk, uczucie zmęczenia; (często) osłabienie, gorączka, obrzęk tkanki podskórnej, dreszcze, zesztywnienie mięśni; (niezbyt często) ból klatki piersiowej, złe samopoczucie. Badania diagnostyczne: (bardzo często) zwiększenie mc. (często) zmniejszenie mc.; (niezbyt często) zwiększenie stężenia kreatyniny we krwi, zwiększenie aktywności fosfokinazy kreatynowej we krwi, zwiększenie aktywności dehydrogenazy mleczanowej we krwi, zwiększenie aktywności fosfatazy alkalicznej we krwi; (rzadko) zwiększenie aktywności amylazy we krwi. Działania niepożądane w okresie po wprowadzeniu do obrotu. Nowotwory łagodne, złośliwe i nieokreślone (w tym torbiele i polipy): (nieznana) krwotok z guza/martwica guza. Zaburzenia układu immunologicznego: (nieznana) wstrząs anafilaktyczny. Zaburzenia układu nerwowego: (nieznana) obrzęk mózgu. Zaburzenia oka: (nieznana) krwotok do ciała szklistego. Zaburzenia serca: (nieznana) zapalenie osierdzia, tamponada serca. Zaburzenia naczyniowe: (nieznana) zakrzepica/zator. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (nieznana) ostra niewydolność oddechowa (przypadki zgonu zgłaszano u pacjentów z chorobą zaawansowaną, ciężkimi zakażeniami, znaczną neutropenią i innymi poważnymi chorobami współistniejącymi), śródmiąższowa choroba płuc. Zaburzenia żołądka i jelit: (nieznana) niedrożność jelita, perforacja przewodu pokarmowego, zapalenie uchyłka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (nieznana) erytrodyzestezja dłoniowo-podeszwowa; (nieznana) rogowacenie liszajowate, liszaj płaski; (nieznana) martwica toksyczno-rozpływna naskórka. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (nieznana) jałowa martwica głowy kości udowej/martwica głowy kości udowej; (nieznana) opóźnienie wzrostu u dzieci. We wszystkich badaniach u pacjentów z CML obserwowano niedobór krwinek, a zwłaszcza częste występowanie neutropenii i małopłytkowości. Sugerowano, że zmiany te występują z większą częstością u pacjentów leczonych dużymi dawkami ł750 mg (badania I fazy). Jednak niedobór krwinek miał także ścisły związek ze stopniem zaawansowania choroby. Częstość występowania neutropenii 3 lub 4 stopnia (ANC <1,0 x 109/l) i trombocytopenii (liczba płytek krwi <50 x 109/l) była 4-6 x większa u pacjentów w przełomie blastycznym i fazie akceleracji choroby (59-64% i 44-63% odpowiednio dla neutropenii i małopłytkowości) w porównaniu z pacjentami z nowo rozpoznaną CML w fazie przewlekłej choroby (16,7% neutropenia i 8,9% trombocytopenia). U pacjentów z nowo rozpoznaną CML w przewlekłej fazie choroby neutropenię 4 stopnia (ANC <0,5 x 109/l) i trombocytopenię 4 stopnia (liczba płytek krwi <10 x 109/l) obserwowano odpowiednio u 3,6% i <1% pacjentów. Średni czas trwania neutropenii i trombocytopenii wynosił odpowiednio 2-3 tyg. oraz 3-4 tyg. W takich przypadkach zwykle zmniejsza się dawkę leku lub okresowo przerywa się leczenie imatynibem. Sporadycznie objawy te mogą być przyczyną rezygnacji z dalszego stosowania leku. U dzieci i młodzieży z CML najczęściej obserwowanymi zaburzeniami były niedobory krwinek 3 lub 4 stopnia obejmujące neutropenię, trombocytopenię i anemię. Zasadniczo występowały one w czasie kilku 1-szych m-cy leczenia. W badaniu z udziałem pacjentów z nieoperacyjnymi i/lub przerzutowymi GIST, niedokrwistość 3 i 4 stopnia występowała odpowiednio u 5,4% i 0,7% pacjentów. Przynajmniej u części pacjentów mogło to być związane z krwawieniami z przewodu pokarmowego oraz krwawieniami wewnątrz guza. Neutropenię stopnia 3 i 4 stwierdzono odpowiednio u 7,5% i 2,7% pacjentów, a trombocytopenię stopnia 3 u 0,7% pacjentów. U żadnego pacjenta nie stwierdzono trombocytopenii 4 stopnia. Zmniejszenie liczby białych krwinek oraz granulocytów obojętnochłonnych występowało głównie w czasie 1-szych 6 tyg. leczenia. W ciągu dalszego leczenia wartości pozostawały na tym samym poziomie. U pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową obserwowano znaczne zwiększenie aktywności aminotransferaz (<5%) lub stężenia bilirubiny (<1%). Zmiany te zazwyczaj ustępowały po zmniejszeniu dawki lub przerwaniu leczenia (średni czas trwania tych incydentów wynosił ok. 1 tyg.). Leczenie trwale przerywano z powodu nieprawidłowych parametrów laboratoryjnych wątroby u mniej niż 1% pacjentów z CML. U pacjentów z GIST (badanie B2222) obserwowano podwyższenie aktywności AlAT stopnia 3 lub 4 u 6,8% pacjentów oraz podwyższenie aktywności AspAT stopnia 3 lub 4 u 4,8% pacjentów. Podwyższenie stężenia bilirubiny nie przekraczało 3% przypadków. Występowały przypadki martwiczego i cholestatycznego zapalenia wątroby oraz niewydolności wątroby; niektóre z nich zakończyły się zgonami, między innymi przypadek śmierci pacjenta po zażyciu dużej dawki paracetamolu.
Komentarze [0]