Dawka powinna być ustalona indywidualnie, zależnie od stanu klinicznego pacjenta i wartości ciśnienia tętniczego oraz tętna; leczenie rozpoczyna się od najmniejszej dawki początkowej. Dorośli. Nadciśnienie tętnicze: początkowa dawka wynosi 50 mg/dobę, następnie można zwiększyć dawkę do 100 mg/dobę, podawane w 1 dawce dobowej lub w dawkach podzielonych. Działanie terapeutyczne uzyskuje się po 1-2 tyg. stosowania produktu. Dodatkowe obniżenie ciśnienia krwi można osiągnąć przez stosowanie atenololu z innymi lekami obniżającymi ciśnienie krwi, np. z lekami moczopędnymi. Dławica piersiowa: stosuje się 50-100 mg atenololu/dobę, w 1 dawce dobowej lub w dawkach podzielonych. Zwiększenie dawki nie powoduje nasilenia działania terapeutycznego. U pacjentów z dławicą piersiową nie należy nagle przerywać podawania atenololu, gdyż może to spowodować nasilenie bólów dławicowych, a nawet wystąpienie świeżego zawału mięśnia sercowego. Zaburzenia rytmu serca z szybką czynnością serca: początkowa dawka atenololu wynosi 2,5 mg podawanego we wstrzyknięciu dożylnym w ciągu 2,5 minuty (tzn. 1 mg/1 min). Dawka 2,5 mg może być powtórzona w 5 minutowych odstępach aż do uzyskania spodziewanego działania terapeutycznego do dawki maks. 10 mg. W inf. dożylnej atenolol stosowany jest w dawce 0,15 mg/kg mc. przez 20 minut. Jeśli konieczne, inj. lub inf. dożylne można powtarzać co 12 h. Po uzyskaniu kontroli zaburzeń rytmu serca po podaniu dożylnym atenololu konieczna jest kontynuacja leczenia lekiem doustnym w dawce 50- 100 mg raz/dobę. Zawał mięśnia sercowego: pacjentom wymagającym dożylnego leczenia b-adrenolitykami, podaje się atenolol w dawce 5-10 mg w powolnym wstrzyknięciu dożylnym (1 mg/1 min) w ciągu 12 h od wystąpienia bólu w klatce piersiowej. Po dożylnym podaniu i w przypadku braku objawów niepożądanych leczenie jest kontynuowane przez podanie doustne atenololu w dawce 50 mg po 15 minutach od podania dożylnego, a następnie po 12 h od podania atenololu dożylnie w dawce 50 mg i dawce 100 mg/dobę po następnych 12 h. Jeżeli wystąpią objawy niepożądane - zwolnienie rytmu serca i/lub niedociśnienie tętnicze lub inne, leczenie atenololem powinno być przerwane. Dawkowanie w niewydolności nerek: u pacjentów z niewydolnością nerek dawkę atenololu należy zmniejszyć. Nie zaobserwowano kumulacji atenololu u pacjentów, z ClCr większym niż 35 ml/min/1,73 m2 (wartość prawidłowa wynosi 100-150 ml/min/1,73 m2). U pacjentów z ClCr 15-35 ml/min/1,73 m2 (odpowiednio do stężenia kreatyniny 300-600 µmoli/litr) dawka doustna powinna wynosić 50 mg/dobę a dawka dożylna 10 mg co 2 dni. U pacjentów z ClCr mniejszym niż 15 ml/min/1,73 m2 (odpowiednio do stężenia kreatyniny powyżej 600 µmoli/litr) dawka doustna powinna wynosić 25 mg/dobę lub 50 mg co 2. dzień. Pacjenci dializowani powinni otrzymać dawkę 50 mg doustnie po każdej dializie; leczenie powinno być przeprowadzane w warunkach szpitalnych ze względu na możliwość wystąpienia znacznego obniżenia ciśnienia krwi. Pacjenci w podeszłym wieku: może być konieczne zmniejszenie dawki, szczególnie w przypadku współistnienia niewydolności nerek. Dzieci: ze względu na brak doświadczenia w stosowaniu atenololu u dzieci nie zaleca się stosowania produktu leczniczego w tej grupie wiekowej.

Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; wstrząs kardiogenny; niewyrównana niewydolność serca; zespół chorego węzła zatokowego; blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia; nieleczony guz chromochłonny nadnerczy; kwasica metaboliczna; bradykardia poniżej 45 uderzeń/minutę; niedociśnienie tętnicze; ciężkie zaburzenia krążenia tętniczego obwodowego; dożylne stosowanie antagonistów wapnia typu werapamil, diltiazem lub innych leków przeciwarytmicznych.

Atenololu, tak jak innych b-adrenolityków nie należy odstawiać nagle (może to wywołać zwiększenie ciśnienia tętniczego, nasilenie objawów dławicy piersiowej i/lub zaburzenia rytmu serca). Dawka produktu powinna być stopniowo zmniejszana w ciągu 7-14 dni. Pacjenci, szczególnie z chorobą niedokrwienną serca powinni być w tym czasie obserwowani. W przypadku pacjentów zakwalifikowanych do zabiegu chirurgicznego, decyzję o zaprzestaniu leczenia b-adrenolitykiem należy podjąć co najmniej 24 h przed zabiegiem chirurgicznym. Ocena ryzyka i korzyści powinna być podejmowana indywidualnie dla każdego pacjenta. W przypadku kontynuowania leczenia atenololem należy zastosować leki anestezjologiczne o niewielkim ujemnym działaniu inotropowym, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia działania kardiodepresyjnego. Podanie dożylne atropiny zmniejsza ryzyko reakcji ze strony nerwu błędnego. Chociaż podanie atenololu jest przeciwwskazane w niewyrównanej niewydolności serca, produkt leczniczy może być stosowany z zachowaniem ostrożności u pacjentów, u których niewydolność serca jest wyrównana. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z małą rezerwą sercową. Atenolol może zwiększyć częstość i czas trwania napadów w dławicy piersiowej u pacjentów z dławicą piersiową Printzmetala z powodu braku działania a-receptorów pośredniczących w skurczu naczyń wieńcowych. Atenolol jest b1 selektywnym b-adrenolitykiem i w związku z tym musi być stosowany z zachowaniem szczególnej ostrożności. Atenolol jest przeciwwskazany u pacjentów z ciężkim zaburzeniem obwodowego krążenia tętniczego. Produkt może również nasilać mniej zaawansowaną niewydolność obwodowego krążenia tętniczego. Należy zachować dużą ostrożność w przypadku pacjentów z blokiem serca I stopnia. Atenolol może nasilać działanie leków przeciwcukrzycowych, a także maskować objawy hipoglikemii np. tachykardię. Wskazana jest regularna kontrola stężenia glukozy, szczególnie w cukrzycy chwiejnej. Atenolol może nasilać objawy łuszczycy. Produkt leczniczy może maskować objawy nadczynności tarczycy. W rzadkich przypadkach na skutek działania farmakologicznego dochodzi do zwolnienia akcji serca (tętno spoczynkowe do 50-55 uderzeń/minutę), w takim przypadku należy zmniejszyć dawkę. Atenolol może zwiększać wrażliwość na alergeny i nasilać reakcję anafilaktyczną u pacjentów, u których występowały takie reakcje w przeszłości. Tacy pacjenci mogą nie reagować na zwykle stosowaną dawkę adrenaliny. Ostrożnie należy stosować lek u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, zaleca się dostosowanie dawkowania u tych pacjentów w zależności od wartości ClCr. Ostrożnie stosować u pacjentów w podeszłym wieku. Leczenie należy rozpocząć od najmniejszej dawki. Nie należy stosować u pacjentów z odwracalną obturacją dróg oddechowych chyba, że jest to bezwzględnie konieczne. W takiej sytuacji należy zachować ostrożność. U pacjentów z astmą oskrzelową może wystąpić zwiększenie oporów oddechowych, objawy ustępują po zastosowaniu leków rozszerzających oskrzela takich jak salbutamol lub izoprenalina. U pacjentów z guzem chromochłonnym przed zastosowaniem atenololu należy zastosować lek a-adrenolityczny. Jest mało prawdopodobne, aby atenolol wywierał wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu. Należy jednak wziąć pod uwagę, że bardzo rzadko podczas stosowania produktu leczniczego, zwłaszcza w początkowym okresie leczenia, mogą wystąpić zawroty głowy i/lub uczucie zmęczenia.

Zwiększone ryzyko znacznego obniżenia ciśnienia krwi, bradykardii i niewydolności serca może wystąpić w przypadku: jednoczesnego stosowania b-adrenolityków z antagonistami wapnia wykazującymi ujemne działanie inotropowe tj. werapamil i diltiazem mogą prowadzić do nasilenia tego działania szczególnie u chorych z zaburzoną czynnością komór i/lub z zatokowo-przedsionkowymi i przedsionkowo-komorowymi zaburzeniami przewodzenia. Może to spowodować ciężkie niedociśnienie tętnicze, bradykardię lub niewydolność serca. Dożylne podanie antagonistów wapnia podczas stosowania b-adrenolityków i w ciągu 48 h po ich odstawieniu jest przeciwwskazane; jednoczesnego stosowania z pochodnymi dihydropirydyny, np: nifedypiną, może spowodować zwiększone ryzyko niedociśnienia tętniczego i niewydolność serca u pacjentów z utajoną niewydolnością serca; glikozydy naparstnicy w skojarzeniu z b-adrenolitykami mogą wydłużać czas przewodzenia przedsionkowo-komorowego; b-adrenolityki mogą nasilać tzw. nadciśnienie z odbicia podczas odstawienia klonidyny; jeżeli klonidyna i b-adrenolityki stosowane są jednocześnie, należy zaprzestać stosowania b-adrenolityków kilkanaście dni przed odstawieniem klonidyny. Jeżeli stosowanie klonidyny ma być zastąpione przez stosowanie b-adrenolityków, rozpoczęcie podawania b-adrenolityków powinno nastąpić kilkanaście dni po zaprzestaniu podawania klonidyny. Należy zachować ostrożność w przypadku jednoczesnego stosowania: leków przeciwarytmicznych klasy I: dyzopiramid i chinidyna; leków sympatykomimetycznych: tj adrenalina, może zmniejszyć działanie b-adrenolityków; insuliny i doustnych leków przeciwcukrzycowych, może prowadzić do znacznego zmniejszenia stężenia glukozy we krwi. Objawy hipoglikemii, szczególnie tachykardia, mogą być maskowane; leków hamujących syntezę prostaglandyn: tj. ibuprofen i indometacyna, mogą zwiększyć działanie przeciwnadciśnieniowe b-adrenolityków; zaobserwowano zwiększone ryzyko wystąpienia depresji podczas jednoczesnego stosowania b-adrenolityków z diltiazemem. Należy zachować ostrożność w przypadku jednoczesnego stosowania leków znieczulających. Leki stosowane do znieczulenia ogólnego nasilają działanie kardiodepresyjne atenololu i mogą powodować niedociśnienie tętnicze. Anestezjolog powinien być poinformowany o leczeniu atenololem, stosowany do znieczulenia lek powinien mieć możliwie jak najmniejsze ujemne działanie inotropowe. Zahamowanie zatokowe może wystąpić, gdy b-adrenolityki, w tym atenolol, są stosowane w skojarzeniu z innymi lekami, o których wiadomo, że wywołują zahamowanie zatokowe, takimi jak amiodaron, digoksyna, diltiazem, werapamil, flekainid, iwabradyna.

Atenolol przenika przez barierę łożyskową i jest wykrywany we krwi pępowinowej. Nie przeprowadzono badań dotyczących stosowania atenololu u kobiet w I trymestrze ciąży, dlatego nie można wykluczyć możliwości działania teratogennego produktu. Atenolol był stosowany pod ścisłym nadzorem w leczeniu nadciśnienia tętniczego w III trymestrze ciąży. Podawanie atenololu kobietom w ciąży w celu leczenia łagodnego i umiarkowanego nadciśnienia tętniczego spowodowało opóźnienie wzrostu płodu. U kobiet w ciąży (zwłaszcza w I i II trymestrze) oraz u kobiet w okresie rozrodczym należy rozważyć korzyści ze stosowania atenololu do możliwego ryzyka. Stosowanie b-adrenolityków powoduje zmniejszony przepływ krwi przez łożysko co może doprowadzić do przedwczesnego porodu lub zgonu płodu. Produkt leczniczy przenika do pokarmu kobiecego. Stwierdzono znaczną kumulację atenololu w pokarmie kobiecym. Stosowanie atenololu w okresie okołoporodowym lub w czasie karmienia piersią może spowodować u noworodków zwiększone ryzyko hipoglikemii i bradykardii. Należy zachować szczególną ostrożność podczas stosowania atenololu u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Produkt leczniczy jest na ogół dobrze tolerowany. U niektórych pacjentów mogą wystąpić następujące objawy niepożądane. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (rzadko) plamica, trombocytopenia. Zaburzenia psychiczne: (niezbyt często) zaburzenia snu podobnie jak w przypadku innych b-adrenolityków; (rzadko) zmiany nastroju, koszmary senne, stan splątania, psychoza, omamy, depresja. Zaburzenia układu nerwowego: (rzadko) zawroty i bóle głowy, parastezje. Zaburzenia oka: (rzadko) suchość oczu, zaburzenie widzenia. Zaburzenia serca: (często) bradykardia, nasilenie niewydolności serca, zaostrzenie bloku serca; (nieznana) zahamowanie zatokowe u predysponowanych pacjentów (np. pacjentów w podeszłym wieku lub pacjentów z istniejącą wcześniej bradykardią, dysfunkcją węzła zatokowego lub blokiem przedsionkowo-komorowym). Zaburzenia naczyniowe: (często) oziębienie kończyn; (rzadko) obniżenie ciśnienia krwi związane ze zmianą pozycji ciała na stojącą, któremu może towarzyszyć omdlenie, u wrażliwych pacjentów może wystąpić chromanie przestankowe, objaw Raynauda. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (rzadko) skurcz oskrzeli u pacjentów z astmą oskrzelową lub u pacjentów, u których występowała astma oskrzelowa w przeszłości. Zaburzenia żołądka i jelit: (często) zaburzenia żołądkowo-jelitowe; (rzadko) suchość w jamie ustnej. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (niezbyt często) zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych; (rzadko) przypadki działania toksycznego na wątrobę w tym cholestazy wątrobowej. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (rzadko) wypadanie włosów, reakcje skórne typu łuszczycy, nasilenie łuszczycy, wysypka; (nieznana) nadpotliwość, reakcje nadwrażliwości: obrzęk naczynioruchowy i pokrzywka. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (nieznana) zespół toczniopodobny. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (rzadko) impotencja. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (często) uczucie zmęczenia. Badania diagnostyczne: (bardzo rzadko) obserwowane było zwiększone miano przeciwciał przeciwjądrowych ale znaczenie kliniczne nie jest jasne. Należy rozważyć przerwanie stosowania leku, zgodnie z kliniczną oceną, jeżeli wystąpi którykolwiek z powyższych objawów niepożądanych.

W wyniku przedawkowania atenololu mogą wystąpić następujące objawy: zwolnienie czynności serca, nadmierne obniżenie ciśnienia tętniczego, ostra niewydolność serca, skurcz oskrzeli oraz zahamowanie zatokowe. Pacjenta należy umieścić w szpitalu i bardzo dokładnie obserwować. Należy zastosować leczenie objawowe. Po zatruciu ostrym w celu zapobieżenia wchłaniania leku z przewodu pokarmowego należy wykonać płukanie żołądka, podać węgiel aktywowany i leki przeczyszczające. Można zastosować transfuzję osocza w celu leczenia niedociśnienia tętniczego lub wstrząsu. Należy rozważyć zastosowanie hemodializy i hemoperfuzji. Nasilona bradykardia powinna być leczona przez zastosowanie atropiny 1-2 mg dożylnie i/lub stymulatora serca. Jeśli wymaga tego sytuacja, leczenie powinno być kontynuowane przez podanie dożylne 10 mg glukagonu. W zależności od reakcji, glukagon może być podawany w dawce 1-10 mg/h. Zamiast glukagonu można podawać dobutaminę. Skurcz oskrzeli zwykle ustępuje po zastosowaniu leków rozszerzających oskrzela.

Atenolol należy do b-adrenolityków wykazujących selektywną aktywność w stosunku do receptorów adrenergicznych b1 - działa preferencyjnie na receptory b1-adrenergiczne w mięśniu sercowym. Selektywność działania zmniejsza się wraz ze zwiększeniem dawki. Atenolol nie wykazuje wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej i wpływu stabilizującego błony komórkowe. Tak jak w przypadku innych b-adrenolityków, wykazuje ujemne działanie inotropowe (z tego powodu jego stosowanie jest przeciwwskazane w niestabilnej niewydolności krążenia). Jego działanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego także nie jest do końca wyjaśnione. Prawdopodobnie efekt działania atenololu, polegający na zwolnieniu czynności serca i kurczliwości mięśnia sercowego wpływa na jego skuteczność w eliminowaniu lub redukcji objawów u pacjentów z dławicą piersiową. Atenolol jest skuteczny i dobrze tolerowany w większości populacji etnicznych, jakkolwiek reakcja na lek może być mniej wyrażona u pacjentów rasy czarnej.

1 tabl. powl. zawiera 25 mg atenololu.