Należy przestrzegać następujących zaleceń dotyczących dawkowania. Nadciśnienie tętnicze: 50-100 mg metoprololu winianu 2x/dobę lub 100-200 mg raz/dobę. Przewlekła stabilna dławica piersiowa: 50-100 mg metoprololu winianu 2x/dobę. Leczenie ostrego zawału mięśnia sercowego i zapobieganie powtórnemu zawałowi mięśnia sercowego. Leczenie ostre: po wcześniejszym dożylnym podaniu metoprololu winianu, 50 mg metoprololu winianu przyjmuje się 4x/dobę przez kolejne 48 h, zaczynając 15 minut po ostatnim wstrzyknięciu dożylnym. U pacjentów, którzy dożylnie przyjęli mniej niż 15 mg metoprololu winianu, leczenie doustne należy rozpocząć ostrożnie od 25 mg metoprololu winianu. Zapobieganie powtórnemu zawałowi mięśnia sercowego: 100 mg metoprololu winianu 2x/dobę. Tachyarytmie: 50-100 mg metoprololu winianu 2x/dobę. Zapobieganie napadom migreny: 50-100 mg metoprololu winianu 2x/dobę. Dzieci i młodzież. Bezpieczeństwo i skuteczność metoprololu winianu u dzieci i młodzieży nie zostały ustalone. Zaburzenia czynności nerek. Nie ma konieczności dostosowania dawki u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek. Zaburzenia czynności wątroby. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby może być konieczne dostosowanie dawki. Dostosowanie dawki może być konieczne u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności wątroby (np. u pacjentów z zespoleniem wrotno-czczym). Pacjenci w podeszłym wieku (>65 lat). Nie ma konieczności dostosowania dawki u osób w podeszłym wieku.

Tabl. należy przyjmować połykać bez rozgryzania, popijając szklanką wody. Należy przyjmować je rano w pojedynczej dawce lub rano i wieczorem w 2 dawkach.

Nadwrażliwość na substancję czynną, inne b-adrenolityki lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia. Niestabilna niewydolność serca (obrzęk płuc, zaburzenia przepływu krwi lub niedociśnienie), oraz ciągłe lub przerywane leczenie dodatnimi lekami inotropowymi (agonista receptora b). Wyraźna, klinicznie istotna bradykardia zatokowa (częstość rytmu serca <50 uderzeń/minutę). Zespół chorego węzła zatokowego (z wyłączeniem pacjentów ze stałym stymulatorem serca). Ciężkie zaburzenia krążenia w tętnicach obwodowych. Wstrząs kardiogenny. Nieleczony guz chromochłonny. Niedociśnienie (skurczowe ciśnienie krwi <90 mm Hg). Ciężka astma oskrzelowa lub przewlekła obturacyjna choroba oskrzelowo-płucna. Kwasica metaboliczna. Jednoczesne leczenie inhibitorami MAO (z wyłączeniem inhibitorów MAO-B). Jednoczesne dożylne podawanie antagonistów wapnia typu z grupy werapamilu lub diltiazemu lub innych leków przciwarytmicznych (np. dyzopiramidu) (z wyłączeniem leków intensywnej terapii). Ostry zawał mięśnia sercowego, przy częstości akcji serca <45 uderzeń/minutę, odstępem PQ dłuższym niż 0,24 sekundy lub skurczowym ciśnieniem krwi <100 mmHg.

U pacjentów z astmą b-adrenolityki należy stosować z zachowaniem ostrożności. Jeśli pacjent jest leczony agonistami b2 (doustnie lub wziewnie), ich dawkowanie należy sprawdzić na początku leczenia metoprololem i w razie konieczności zwiększyć. Metoprolol jest przeciwskazany u pacjentów z ciężkimi postaciami astmy oskrzelowej lub przewlekłą obturacyjną chorobą oskrzelowo-płucną. Metoprolol może wpływać na leczenie cukrzycy i maskować objawy hipoglikemii (zwłaszcza tachykardię i drżenie). Ryzyko zakłócenia metabolizmu węglowodanów lub maskowania objawów hipoglikemii jest mniejsze w przypadku stosowania kardioselektywnych b-adrenolityków, takich jak metoprolol, niż w przypadku stosowania nieselektywnych b-adrenolityków. Niemniej jednak stężenie cukru we krwi należy kontrolować w krótszych odstępach czasu. Leczenie metoprololem może maskować objawy nadczynności tarczycy lub nasilać je po odstawieniu metoprololu. Sporadycznie zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego mogą ulec nasileniu w ramach leczenia metoprololem (możliwy blok przedsionkowo-komorowy). Ze względu na negatywny wpływ na czas przewodzenia metoprolol należy stosować ostrożnie u pacjentów z blokiem przedsionkowo-komorowym I stopnia. b-adrenolityki mogą prowadzić do bradykardii. Jeśli tętno spoczynkowe spadnie <55 uderzeń/minutę i u pacjenta wystąpią objawy bradykardii, należy zmniejszyć dawkę lub stopniowo odstawiać metoprolol. Metoprolol może nasilać objawy zaburzeń krążenia w tętnicach obwodowych (zespół Raynauda, chromanie przestankowe) ze względu na działanie przeciwnadciśnieniowe. Metoprolol jest przeciwwskazany w ciężkich zaburzeniach krążenia w tętnicach obwodowych. U pacjentów z guzem chromochłonnym przed leczeniem i w trakcie leczenia metoprololem należy zastosować antagonistę receptorów a. Nie należy nagle przerywać leczenia metoprololem bez ważnego powodu. Nagłe odstawienie może nasilić istniejącą niewydolność serca i zwiększyć ryzyko zawału mięśnia sercowego i nagłej śmierci sercowej. Jeśli konieczne jest przerwanie leczenia, należy to robić stopniowo przez co najmniej 2 tyg., stopniowo zmniejszając dawkę, aż do osiągnięcia dawki 25 mg metoprololu winianu. Tę ostatnią dawkę należy podać co najmniej 4 dni przed zakończeniem leczenia. Jeśli u pacjenta wystąpią objawy odstawienne, dawkę należy zmniejszać wolniej. Pacjenci należy bardzo dokładnie kontrolować czy występują u nich objawy nasilenia się choroby i należy podjąć niezbędne środki zaradcze. Pacjenci z ostrym zawałem mięśnia sercowego wykazywali zwiększone ryzyko wstrząsu kardiogennego podczas leczenia metoprololem. Ponieważ szczególnie dotyczyło to pacjentów niestabilnych hemodynamicznie, metoprolol należy podawać dopiero po ustabilizowaniu hemodynamiki u pacjenta z zawałem. Przed zabiegiem należy poinformować anestezjologa o leczeniu metoprololem. Jeśli znieczulenie ogólne jest wykonywane u pacjentów leczonych b-adrenolitykami, należy wybrać środek znieczulający o jak najmniejszym ujemnym działaniu inotropowym. Nie zaleca się odstawiania b-adrenolityków na czas operacji. Należy unikać nagłego rozpoczynania podawania dużych dawek metoprololu u pacjentów poddawanych zabiegom niekardiochirurgicznym, ponieważ wiąże się to z ryzykiem bradykardii, niedociśnienia tętniczego i udaru, w tym prowadzących do zgonu, u pacjentów z czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego. W przypadku przerwania leczenia skojarzonego z klonidyną należy stopniowo odstawiać najpierw b-adrenolityk, a następnie klonidynę. Metoprolol może zwiększać wrażliwość na alergeny i nasilenie reakcji anafilaktycznych. Podawanie adrenaliny nie zawsze prowadzi do pożądanego działania terapeutycznego w przypadku b-adrenolityków. Dlatego należy zachować ostrożność u pacjentów z ciężkimi reakcjami nadwrażliwości w wywiadzie, jak również z terapią odczulającą. b-adrenolityki mogą zwiększać lub wydłużać liczbę i czas trwania napadów dławicy piersiowej u pacjentów z dławicą Prinzmetala z powodu niezakłóconego skurczu naczyń wieńcowych, w którym pośredniczy receptor a. Dlatego u tych pacjentów metoprolol należy stosować ostrożnie. U pacjentów z łuszczycą w wywiadzie, decyzja o podaniu metoprololu powinna być podjęta po dokładnej analizie korzyści i ryzyka. Antagoniści receptorów b mogą zmniejszać produkcję łez. Jest to szczególnie ważne dla osób noszących soczewki kontaktowe. Stosowanie metoprololu winianu może prowadzić do pozytywnych wyników kontroli antydopingowych. Produkt zawiera laktozę. Leku nie powinni stosować pacjenci z rzadkimi dziedzicznymi zaburzeniami związanymi z nietolerancją galaktozy, brakiem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy. Produkt leczniczy zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu w tabl., to znaczy produkt uznaje się za „wolny od sodu”. Podczas prowadzenia pojazdu mechanicznego lub obsługiwania maszyn, należy wziąć pod uwagę, że mogą wystąpić zawroty głowy lub zmęczenie, szczególnie na początku leczenia, przy zwiększaniu dawki, zmianie produktu lub jednoczesnym spożywaniu alkoholu.

Pacjentów leczonych lekami blokującymi współczulnych zwojów nerwowych, innymi b-adrenolityki (np. w kroplach do oczu) lub inhibitorami MAO-B należy bardzo dokładnie kontrolować przez lekarza. W przypadku konieczności przerwania jednoczesnego leczenia klonidyną, leczenie b-adrenolitykiem należy przerwać na kilka dni przed zakończeniem leczenia klonidyną, ponieważ b-adrenolityki mogą spowodować gwałtowny wzrost ciśnienia krwi spowodowany odstawieniem klonidyny. W razie jednoczesnego stosowania antagonistów kanału wapniowego z grupy werapamilu lub diltiazemu lub leków przeciwarytmicznych należy uważnie obserwować pacjenta pod kątem ujemnych działań inotropowych i chronotropowych. Dożylne podawanie antagonistów wapnia z grupy werapamilu i diltiazemu lub innych leków przeciwarytmicznych (np. dyzopiramid) jest przeciwwskazane (z wyjątkiem leków intensywnej terapii). Leki przeciwarytmiczne klasy I i b-adrenolityki mają addytywne ujemne działanie inotropowe, które mogą powodować poważne, niepożądane hemodynamiczne działania niepożądane u pacjentów z zaburzeniami czynności lewej komory. Należy unikać takiego skojarzenia u pacjentów z patologicznymi zaburzeniami przewodzenia przedsionkowo-komorowego. Ta interakcja została najdokładniej opisana w przypadku dyzopiramidu. Podczas leczenia b-adrenolitykami, bradykardia spowodowana ich działaniem na receptory b jest zwiększana przez podawanie drogą wziewną leków znieczulających. Metoprolol może nasilać działanie jednocześnie stosowanych leków przeciwnadciśnieniowych. Jednoczesne stosowanie metoprololu i noradrenaliny, adrenaliny lub innych sympatykomimetyków może spowodować istotny wzrost ciśnienia krwi. Gdy adrenalina jest podawana pacjentom przyjmującym b-adrenolityki w pewnych okolicznościach, kardioselektywne b-adrenolityki mają znacznie mniejszy wpływ na regulację ciśnienia krwi niż nieselektywne b-adrenolityki. Działanie adrenaliny w leczeniu reakcji anafilaktycznych może się zmniejszyć u pacjentów otrzymujących terapię b-blokerami. Jednoczesne podawanie z indometacyną lub innym inhibitorem syntezy prostaglandyn może zmniejszyć obniżające ciśnienie krwi działanie b-adrenolityków. Jednoczesne stosowanie metoprololu i rezerpiny, a-metylodopy, klonidyny, guanfacyny lub glikozydów nasercowych może powodować ciężką bradykardię i opóźnienie przewodzenia w sercu. Metoprolol może redukować objawy hipoglikemii, zwłaszcza tachykardii wywołanej hipoglikemią. b-adrenolityki mogą hamować uwalnianie insuliny u pacjentów z cukrzycą typu II. Należy odpowiednio dostosować terapię hipoglikemiczną (insuliną lub doustnymi leki przeciwcukrzycowymi) oraz regularnie kontrolować stężenie cukru we krwi. Jednoczesne stosowanie preparatów zawierających ksantynę (amino-, teofilina) prowadzi do wzajemnego osłabienia działania. Metoprolol jest substratem CYP 2D6, izoenzymu cytochromu P 450. Substancje indukujące lub hamujące enzymy mogą wpływać na stężenie metoprololu w osoczu. Ryfampicyna obniża, natomiast cymetydyna, alkohol i hydralazyna mogą podwyższać stężenie metoprololu w osoczu. Metoprolol jest metabolizowany głównie, choć nie wyłącznie, przez enzym wątrobowy cytochromu (CYP) 2D6. Substancje o działaniu hamującym na CYP 2D6, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), takie jak paroksetyna, fluoksetyna i sertralina, difenhydramina, hydroksychlorochina, celekoksyb, terbinafina, neuroleptyki (np. chloropromazyna, triflupromazyna, chlorprotyksen) i prawdopodobnie propafenon mogą zwiększać stężenie metoprololu w osoczu. Działanie hamujące na CYP 2D6 zgłaszane było również w przypadku amiodaronu i chinidyny (leków przeciwarytmicznych). Metoprolol może zmniejszyć klirens innych substancji czynnych (np. lidokainy).

Brak kontrolowanych badań dotyczących stosowania metoprololu u kobiet w ciąży, metoprolol należy stosować w okresie ciąży tylko wtedy, gdy korzyści dla matki przewyższają ryzyko dla zarodka lub płodu. b-adrenolityki powodują zmniejszenie dopływu krwi do łożyska i mogą prowadzić do śmierci płodu i przedwczesnego porodu. Zgłaszano wewnątrzmaciczne zaburzenia wzrostu po długotrwałym stosowaniu u kobiet w ciąży z łagodnym do umiarkowanego nadciśnieniem tętniczym. Zgłaszano, że b-adrenolityki powodują przedłużony poród i bradykardię u płodu i noworodka. Istnieją także doniesienia o hipoglikemii, niedociśnieniu, zwiększonym stężeniu bilirubiny we krwi i zahamowaniu reakcji anoksycznej u noworodka. Terapię metoprololem należy przerwać na 48-72 h przed spodziewaną datą porodu. Jeśli nie jest to możliwe, noworodka należy monitorować przez 48-72 h po urodzeniu pod kątem objawów blokady receptorów b (np. powikłań sercowych i płucnych). Metoprolol osiąga ok. 3-krotnie wyższe stężenie w mleku kobiet karmiących niż w osoczu matki. Chociaż ryzyko działań niepożądanych u niemowląt karmionych piersią wydaje się być mniejsze podczas stosowania terapeutycznych dawek metoprololu, niemowlęta karmione piersią należy monitorować pod kątem objawów działania b-adrenolityków. Nie badano wpływu metoprololu na płodność ludzi.

Zaburzenia krwi i układu chłonnego: (bardzo rzadko) trombocytopenia, agranulocytoza. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (niezbyt często) zwiększenie mc.; (rzadko) może pojawić się utajona cukrzyca lub objawy cukrzycy mogą się nasilić, zwiększona hipoglikemia wywołana insuliną, zmniejszone stężenie cholesterolu HDL, podwyższone stężenie triglicerydów; (bardzo rzadko) podwyższone stężenie cholesterolu VLDL. Zaburzenia psychiczne: (niezbyt często) depresja, trudności z koncentracją, osłabienie świadomości, senność lub bezsenność, koszmary senne; (rzadko) nerwowość, niepokój; (bardzo rzadko) amnezja, utrata pamięci, dezorientacja, omamy. Zaburzenia układu nerwowego: (bardzo często) zmęczenie; (często) zawroty głowy, ból głowy; (niezbyt często) parestezja. Zaburzenia oka: (rzadko) zaburzenia widzenia, suchość oka, podrażnienie oka, zapalenie spojówek. Zaburzenia ucha i błędnika: (bardzo rzadko) szumy uszne, zaburzenia słuchu, odwracalna utrata słuchu. Zaburzenia serca: (często) bradykardia, niedociśnienie tętnicze, niedociśnienie ortostatyczne (czasami z omdleniem), kołatanie serca; (niezbyt często) przejściowe zaostrzenie objawów niewydolności serca, wstrząs kardiogenny u pacjentów z ostrym zawałem mięśnia sercowego, blok przedsionkowo-komorowy I stopnia, obrzęk, ból w klatce piersiowej; (rzadko) zaburzenia przewodzenia, arytmie. Zaburzenia naczyniowe: (często) zimne kończyny, zespół Raynauda; (bardzo rzadko) nasilenie istniejących zaburzeń krążenia obwodowego, aż do gangreny. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: (często) duszność wysiłkowa; (niezbyt często) skurcz oskrzeli; (rzadko) nieżyt nosa. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe: (często) nudności, bóle brzucha, biegunka, zaparcia; (niezbyt często) wymioty; (rzadko) suchość w jamie ustnej; (bardzo rzadko) zaburzenia smaku. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: (rzadko) nieprawidłowe wyniki badań czynności wątroby: (bardzo rzadko) zapalenie wątroby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: (niezbyt często) wysypka (w postaci pokrzywki łuszczycopodobnej i dystroficznych zmian skórnych), zwiększona potliwość; (rzadko) łysienie; (bardzo rzadko) reakcje nadwrażliwości na światło, nasilenie lub pojawienie się łuszczycy lub wykwitów łuszczycopodobnych. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej: (niezbyt często) osłabienie mięśni, skurcze mięśni; (bardzo rzadko) bóle stawów. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi: (rzadko) impotencja, zaburzenia seksualne.

Przedawkowanie może prowadzić do ciężkiego niedociśnienia tętniczego, bradykardii zatokowej, bradyarytmii, zaburzeń przewodzenia serca, niewydolności serca, wstrząsu kardiogennego i zatrzymania akcji serca. Dodatkowo mogą wystąpić trudności w oddychaniu ze skurczem oskrzeli, zaburzenia świadomości, śpiączka, nudności, wymioty, sinica, hipoglikemia, a także napady drgawkowe i hiperkaliemia. Objawy mogą ulec nasileniu w przypadku jednoczesnego przyjmowania alkoholu, leków przeciwnadciśnieniowych, chinidyny lub barbituranów. Pierwsze oznaki przedawkowania pojawiają się zwykle od 20 minut do 2 h po przyjęciu leku. Monitorowanie parametrów życiowych w warunkach intensywnej opieki medycznej. Środki terapeutyczne obejmują podanie węgla aktywowanego, środków przeczyszczających i, jeśli to konieczne, płukanie żołądka. Atropina, sympatykomimetyki lub tymczasowy stymulator serca do leczenia bradykardii i zaburzeń przewodzenia. W przypadku wstrząsu, ostrej niewydolności serca i niedociśnienia tętniczego, w trakcie wazodylatacji podaje się: osocze lub substytuty osocza, wstrzyknięcie glukagonu w bolusie (jeśli to konieczne, a następnie dożylny wlew glukagonu), sympatykomimetyki, takie jak np. dobutamina dożylnie, a dodatkowo agonistów receptora a1. Można również rozważyć podanie jonów wapnia. W przypadku skurczu oskrzeli można podać lek rozszerzający oskrzela (sympatykomimetyk b2). W napadach drgawkowych, zaleca się powolne dożylne podanie diazepamu. Dawki wymagane do leczenia przedawkowania mogą być znacznie wyższe niż zwykłe dawki terapeutyczne, ponieważ receptory b są blokowane przez b-adrenolityki.

Metoprolol jest selektywnym antagonistą receptora b1; tj. sercowe receptory b1 są blokowane przy znacznie niższych stężeniach niż receptory b2. Należy jednak wziąć pod uwagę, że kardioselektywność zmniejsza się wraz ze wzrostem dawki. Metoprolol ma tylko nieznaczne działanie stabilizujące błonę komórkową i nie wykazuje działania agonistycznego. Metoprolol zmniejsza lub hamuje działanie amin katecholowych na serce (wydzielanych zwłaszcza w stresujących sytuacjach fizycznych i psychicznych). Metoprolol zmniejsza tachykardię, zmniejsza pojemność minutową i kurczliwość serca oraz obniża ciśnienie krwi. Jeśli jest to konieczne, metoprolol może być podawany pacjentom z obturacyjną chorobą płuc w połączeniu z b2-agonistą.

1 tabl. powl. zawiera 50 mg metoprololu winianu.